Akut Aort Diseksiyonunda Semptomlar, Belirti ve Bulgular

Özel Gaziantep Sevgi Hastanesi Doktorlarýndan Kalp ve Damar Cerrahisi Yard. Doç, Opr. Dr.Ýhsan ALUR Akut Aort Diseksiyonunda Semptomlar, Belirti ve Bulgular hakkýnda  okuyucularýmýzý bilgilendirdi.

 

Yazýmýza baþlamadan önce ‘semptom’ kelimesinden biraz bahsedelim. Semptom Fransýzca kökenli bir kelime olup, ‘hastalýk belirtisi’ demektir. Yani hastanýn hastalýðý ile ilgili ifade ettiði her bir durum tespiti semptomu oluþturur. Örneðin baþ aðrýsý, baþ dönmesi, göðüs aðrýsý, sýrt aðrýsý vb. bunlarýn hepsi bireri ‘’semptom’’dur. Bir önceki yazýmýzda Akut Aort Diseksiyonunda (AAD), diseksiyonun tanýmý, risk faktörleri ve patofizyolojik süreçlerden ve hastalýðýn geliþiminden bahsetmiþtik. Bu yazýda ise AAD’nun semptomlarýndan bahsedeceðim.

 

Akut Aort Diseksiyonunda en sýk görülen semptom, þiddetli sýrt ve göðüs aðrýsýdýr. Bu aðrý çok rahatsýz edici ve uyarýcý bir karekterdedir. Öyle ki hasta deyim yerinde ise göðsünün yýrtýlacak gibi olduðunu, göðüs boþluðunda yanma ve basýnç hissi olduðunu, sýrtýnda býçak saplanmýþ gibi aðrý hissettiðini  ifade eder. Bir hastada böyle bir aðrý varsa bu bize AAD olabileceðini düþündürür. AAD’lu hastada bu þiddetli aðrýya baðlý çarpýntý, soðuk terleme, huzursuzluk, solunum güçlüðü ve sýk nefes alma, ölüm korkusu, anksiyete (nedeni belli olmayan sýkýntý hissi) hali görülür. Bu hastalarda zaten var olan hipertansiyon tablosu da eþlik eder. Eðer diseksiyondan aort kapaðý da etkilenmiþse diyastolik (halk tabiri ile küçük tansiyon) düþer. Yine diseksiyona rüptür (damarýn çatlamasý veya yýrtýlmaya baþlamasý) eþlik ederse perikard (kalbin etrafýný saran zar) boþluðuna kan (hematom) birikmeye baþlar ve kalp tamponadý (kalp sýkýþmasý) oluþur. Bu da çarpýntý (taþýkardi), düþük tansiyon (hipotansiyon), soðuk terleme, , huzursuzluk, solunum güçlüðü (dispne) ve sýk nefes alma (hiperpne), ölüm korkusu (metu mortis), anksiyete (nedeni belli olmayan sýkýntý hissi) tablosu ile cereyan eder. AAD’da  diseksiyon aort arkus (aort yayý) dallarýna doðru ilerlerse, beyne kan taþýyan karotis arterlerin aðýzlarýný týkayabalir veya sýkýþtýrabilir. Bu durumda hasta felç (strok) geçirebilir, kollarýný ya da bacaklarýný oynatamayabilir, görme kaybý, konuþma bozukluðu geliþebilir. En aðýr tablo ise yaygýn beyin ödemi ve buna baðlý beyin doku ölümüdür. Bununla birlikte kollara giden atar damarlar etkilenebilir, kollarda nabýz alýnamayabilir nadir de olsa kolda ve elde deðiþik derecelerde dolaþým bozukluðu görülebilir.

 

Þayet diseksiyon inen aorttan aþaðýya doðru ilerlerse karýn içi organlara giden atar damarlarýn aðzýný sýkýþtýrabilir veya týkayabilir. Bu da ‘malperfüzyon’ (Kusurlu,bozuk kanlanma) oluþabilir. Yani böbrekler etkilenirse idrar çýkýþýnda azalma veya kesilme, barsaklar etkilenirse karýn aðrýsý, dýþkýlama ile ilgili problemler (barsak hareket bozukluklarý), ileus (barsak týkanmsý), bacaklara giden damarlar etkilenirse bacak aðrýsý, soðukluk.morarma ve hatta bacak gangreni geliþebilir. Bu saydýðýmýz durumlarýn her biri bile tek baþýna hayatý tehdit eden klinik tablolardýr. Ýþte deðerli Saðlýk Dünyasý okuyucularý, AAD’unda bu tablolardan bir veya bir kaçýnýn bir arada olduðunu düþündüðümüzde, durumun ciddiyetini sanýrým anlamýþsýnýzdýr. 

AAD aslýnda klinik bir sendrom olarak da düþünülebilir. Bu sendromun en can alýcý özelliði, ani baþlangýçlý olmasý, hýzlý seyretmesi ve vücudun en merkezi organý olan ‘kalbi’ kuþatmasý ve çalýþtýramaz (shut down) hale getirmesidir. 

 

Peki, AAD baþka hastalýklarla karýþýr mý veya hangi hastalýklarla karýþabilir? diye sorulabilir. Göðüs ve sýrt aðrýsýnýn en sýk nedeni kalp krizidir. Ama çoðu zaman kalp aðrýsý birden bire ve çok þiddetli olarak baþlamaz. Aksine, sinsi bir baþlangýçtan sonra aðrýnýn þiddeti giderek artar. Büyük kalp krizlerinde þok tablosu görülse de çoðu zaman böyle bir tablo ilk dakikalarda ortaya çýkmaz.  AAD, en sýk akut miyokard enfarktüsü (kalp krizi) ile karýþýr. Yukarýda saydýðýmýz semptomlarýn çoðu kalp krizi geçiren hastalarda da görülür. Bu çok önemli bir sorundur. Çünkü bu iki hastalýðýn (yani Akut Aort Diseksiyonu ve akut miyokard enfarktüsü) tedavisi birbirinden oldukça farklýdýr. Mesela akut miyokard enfarktüsü tanýsý konan bir hastaya antikoagülan (pýhtý önleyici), antiagregan (pýhtýlaþma hücre engelleyici) ve trombolitik (pýhtý eritici) tedavi verilir. Ancak bu tedaviler AAD’da kontrendikedir (sakýncalý, mahsurlu). Yani AAD’lu hastaya antikoagülan (pýhtý önleyici), antiagregan (pýhtýlaþma hücre engelleyici) ve trombolitik (pýhtý eritici) tedavi verirseniz, bu da hastalýðýn ilerlemesine ve damarýn yýrtýlmasýna ve iç kanamaya neden olacaktýr. Þiddetli göðüs aðrýsý, akciðere giden büyük atardamarýn pýhtýyla týkanmasýnda görülebilir. Ani nefes darlýðý ve göðüs aðrýsýyla yere yýkýlan bir hastada ilk akla gelmesi gereken tanýlardan biri budur. Bir diðer düþünülmesi gereken taný da mide veya baðýrsaklarýn delinmesi sonucu ortaya çýkan durumdur. Kýsaca þöyle özetlenebilir. AAD’nun yukarýda saydýðýmýz semptomlarýn bir veya bir kaçý bir çok hastalýkta görülebileceðinden çok dikkatli olmak gerekir.                         

AAD tanýsý nasýl konur? AAD tanýsý Kontrastlý (ilaçlý) Torakoabdominal BT anjiyografi görüntüleme ile konur. Kontrastlý (ilaçlý) Torakoabdominal BT anjiyografi altýn standart bir yöntemdir. Diseksiyon flebinin baþladýðý ve bittiði yeri, diseksiyonun hangi tipi olduðunu, intimal yýrtýklarý, yan dal tutulumlarýný, entry ve re-entry akýmlarý, anevrizmatik geniþlemeyi, anevrizmanýn çapýný, kalp tamponadý olup olmadýðýný, plevral efüzyonu ve daha bir çok bulguyu ortaya koyar. 

---

•