Organ Baðýþý ve Farkýndalýk

Özel Gaziantep Akademi Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmaný Dr. Shainaaz Dooply ‘‘Organ Baðýþý ve Farkýndalýk Haftasý’’ kapsamýnda  okuyucularýmýzý bilgilendirdi.

3-9 Kasým Organ Baðýþý ve Farkýndalýk Haftasý kapsamýnda, akýllara takýlan konulara Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmaný Dr. Shainaaz Dooply açýklýk getirdi.

Ýnsanlar yaþamlarý boyunca çeþitli hastalýklara yakalanýp organ yetmezliklerine girmektedirler. Bu tür durumlarda týbbi tedaviler ile yaþama tutunmalarý zordur ve ancak yeni bir organ nakli ile yaþama tutulabilmektedirler. Eðer yeni bir organ bulamazlar ise tek sonuç ölümdür. Benzer þekilde, bazý bebeklerin ve çocuklarýn doðuþtan gelen genetik hastalýklarýndan dolayý organ yetmezliklerine girmektedirler.

Bu çocuklarda da yeni bir organ bulunamaz ise hayata tutunma þanslarý olmamaktadýr.Ýnsanlar hayattayken sevdiklerine organ baðýþýnda bulunmaktan çekinmezler lakin ölümden sonra organ baðýþý konusunda çeþitli soru iþaretleri vardýr. En çokta dini açýdan izin verilip verilmediðidir. Hemen hemen tüm dinler, Hristiyanlýk, Ýslamiyet, Budizm, Hinduizm ve Musevilik organ ve doku baðýþýný bir þefkat ve cömertlik eylemi olarak desteklemektedirler. Türkiye’nin diyanet sitesinde araþtýrýldýðýnda ‘Hayatý veya hayati bir uzvu kurtarmak için baþka çare olmadýðýnda, gerekli þartlara uyularak kan, doku ve organ nakli yolu ile tedavinin caiz olduðudur. Nitekim Ýslam konferansýna baðlý, uluslararasý bir fetva kuruluþu olan Mecmeu’l-Fýkhi’l-Ýslami de gerekli þartlara uyarak organ nakli yapýlabileceðine dair fetva vermiþtir. 

‘Her kim bir hayatý kurtarýrsa bütün insanlarý kurtarmýþ gibi olur’ (Maide, 5/32) ayeti de buna ýþýk tutmaktadýr.’ diye yazýlmaktadýr.

Organ baðýþýnda bulunmak isteyen büyük hastanelerin organ baðýþ ünitelerine ya da Türkiye Organ Nakli Vakfýna baþvurabilmektedir. Ýki tanýk huzurunda organ baðýþ isteðini belirtmeniz ve organ baðýþ formunu doldurmanýz yeterlidir. 18 yaþý doldurmuþ ve akýl saðlýðý yerinde olan herkes organ baðýþýnda bulunabilirler. Organ baðýþý için yaþ sýnýrý bulunmamaktadýr. Organ baðýþ beyaný sonrasý size bir organ baðýþý kartý verilmektedir.

Hukuki açýdan organ baðýþý kartý taþýyan kimsenin öldükten sonra o kiþinin organlarý alýnabilir. Ancak ülkemizde vefat etmiþ olan kiþinin hayattayken ve akýl saðlýðý yerindeyken baðýþlamýþ olsa bile vefatýndan sonra birinci derece yakýnlarýndan onay alýnmaktadýr. Bu nedenle organ baðýþýnda bulunan herkes bu durumu birinci derece aile yakýnlarýna mutlaka paylaþmalýdýr.

Organ baðýþý tamamen gönüllülük esasýna dayanmaktadýr. Baðýþladýðýnýz organlar para karþýlýðýnda satýlamaz. Organ baðýþýnda bulunan kiþi tüm organlarýný baðýþlamak zorunda deðildir. 

‘Sadece böbreðimi ve karaciðerimi baðýþta bulunmak istiyorum’ diye baðýþ esnasýnda belirtebilir. Organ baðýþýnda bulunmuþ bir kimse sonradan vazgeçmek istediðinde aile yakýnlarýna söylemesi veya Türkiye Organ Baðýþ Vakfýna bildirmesi yeterlidir.

Kiþi hayattayken de kendi iradesi ile bir böbreðini veya karaciðerin bir kýsmýný baðýþlayabilir. Bunun için alýcý adayý hasta ile organ nakli merkezlerine baþvurabilir.

Bitkisel hayatý süren hastalardan kesinlikle organ nakli yapýlmamaktadýr. Organ nakli týbben ölümü gerçekleþmiþ hastalardan yapýlmaktadýr. Beyin ölümü gerçekleþmiþ hastalar týbben ölü sayýlýr, beyin ölümü tanýsý iki ayrý uzman doktor tarafýndan ayrý ayrý zaman dilimlerinde bir dizi testler yapýldýktan sonra koyulmaktadýr. Kadavradan organ çýkarma iþlemi diðer cerrahi iþlemlerden farklý deðildir. Canlý hastaya ameliyat yapýlýyormuþ gibi büyük bir özenle yapýlmaktadýr. Organlar çýkarýldýktan sonra mümkün olduðunca estetik dikiþlerle dikilerek, bedenin zarar görmemesine özen gösterilmektedir. Baðýþ yapan kiþinin bedenine saygýlý ve onurlu davranýlmaktadýr.

Organ nakli, kronik organ yetmezliði olan hastalar için çok büyük bir umuttur. Nakil gerçekleþmezse ölümle sonuçlanacaðýný bilerek yaþamaktadýrlar. Organ nakilleri, bu hastalar için hayata tutunmalarýný saðlayan tek çaredir. Herkese önerimiz boþ vakitlerinizde organ nakli yapan hastanelere gitmesi, nakil öncesi ve sonrasýnda bu hastalarýn hayatýndaki deðiþikliklerini izlemenizdir. Bu hastalarla empati kurdukça organ baðýþý isteðiniz olacaktýr. Diðer önerilerimiz ise organ ve doku baðýþýyla ilgili gerçekleri keþfetmeniz ve ailenizle paylaþmanýzdýr. Organ baðýþý bir insanýn diðer insana verebileceði en büyük armaðanlarýndan biridir.

---