Kalp Krizini önlemede düzenli kontrol çok önemlidir.

"NCR Ýnternational Hospital Kalp Damar Cerrahisi kliniði doktoru Op. Dr. Bayram Yýlmazkaya, kalp saðlýðý açýsýndan düzenli kontrolün çok önemli olduðunu ifade etti. Kalp saðlýðý ve ameliyatlarý ile ilgili yöneltilen sorularý cevaplayan Yýlmazkaya þunlarý söyledi."

Kalp check-up’ý neden önemli?

Hastalarýmýz doktordan önce kendisini yine kendisine emanet etmesi lazým. Ýnsanlarýmýz nasýl arabasýný 6 ayda bir kontrole götürüyorsa kendisinin de gidip kontrollerini yaptýrmasý lâzým. Çoðu Avrupa ülkesinde ve Amerika’da insanlar hasta olduðu zaman sigorta þirketi bakýyor, eðer kontrolünü yaptýrmamýþsa ‘Sen 3 yýldýr kontrollerini yaptýrmamýþsýn yaptýrsaydýn durumun bu kadar kötüleþmez, hasta olmadýn’ deyip ücretini ödemiyor. Biz de 10 yýl doktora gitmeyen var. Adam geliyor bir de diyor ki ‘Ben 10 yýldýr ben doktor yüzü görmedim.” Bu maharet deðil. Önemli olan hastalýðýn tedavisi imkânsýz hale gelmeden önlem alabilmektir. Bizim için önemli olan þu. Kalp hastalýklarýnda belli bir safhaya geldikten sonra iþ zorlaþýyor. Hasta için de bizim için de oldukça zorlu bir süreç ile karþý karþýya kalýyoruz. Kriz geçirmende gelen hastalara balon veya stent uygulamasý ile çözüm bulunurken kalp krizi tablosu ile gelenlerin önemli bir kýsmýna ameliyat önermek zorunda kalýyoruz. Kriz geçirmeden ameliyata aldýðýmýz hasta ile kriz geçirdikten sonra ameliyata aldýðýmýz hastanýn riski de elbette bir deðil. Kalp damar sorunlarý sadece kalp krizi ile ortaya çýkmýyor. Anevrizma dediðimiz ana damarýn balonlaþmasý hastalýðý var hasta farkýnda olmuyor. Bir hastamda 6 santim anevrizma oluþmuþ haberi yok. Niye, kontrollerini yaptýrmamýþ çünkü. Hal bu ki onun þikâyeti de vardýr. Göðsünde aðrý vardýr. Nefesi daralýyordur. Yürüyüþü engellenmiþtir. Düþüncesi zayýflamýþtýr. Ama adam gitmiyor. Benim önerim þu; Türkiye’de mümkünse herkesin belli bir yaþ aralýðýnda hele hele de ailesinde kalp hastalýðý olan bir kiþi ise erkekse 45 yaþýndan sonra kadýnsa 50 yaþýndan sonra mutlaka bir kalp doktoruna checkup yaptýrmasý gerekir. Bu da 1-2 saatte halledilir. Tahlilleri yapýlýr, Ultrasonlarýna bakýlýr. Efor testi yapýlýr, ihtiyaç varsa anjiyosu yapýlýr böylece kalp ve kalbin damarlarý ile ilgili sorun olup olmadýðý rahatlýkla ortaya konulabilir. Yani; bunlardan çekinmemesi lazým insanlarýmýzýn.

Göðüste kalp-damar aðrýsý dýþýnda aðrý görülür mü?

Özellikle miyalji dediðimiz kas aðrýlarý kalp damar aðrýlarý ile çok karýþtýrmakta, hatta çoðu genç insan bu miyaljiyi kalp hastalýðý zannederek içine atýyor ve panik atak hastalýðýna yakalanýyor. Doktor doktor gezip defalarca anjiyo yaptýran hastalarýmý biliyorum. Þimdi her göðüs aðrýsý kalp hastalýðý deðildir, ancak gerekli tahlillerle bunu ispatlamamýz gerekiyor. Çünkü kesinlikle kalp hastalýðý deðildir dememiz de hastamýzý riske atmak olur.

 

 

 

 

Kalp krizini haber veren göðüs aðrýsý nasýl bilinebilir?

Kalp damar hastalýðýna baðlý aðrýnýn þeker hastalarý gibi hiç hissedilmeyeni de var, çok daha aðýr bir þekilde tarif eden hastalar da oluyor. Kalp krizi sýrasýnda hastalar göðsünün üst tarafýný göstererek ‘burama fil oturdu’, ‘sanki burama 10 ton yük bindirdiler’, ‘nefesim gitti’ gibi þikâyetlerle geliyorlar ama genellikle aðrý þöyle olur. Yürüyünce, bir efor ile veya böyle sýkýntýlý stresli bir anda göðsün üst kýsmýnda baþlayan yanma gibi ardýndan þiddeti artan bir aðrý þeklinde baþlayýp boyuna ve omuza doðru da hafiften yansýr ve bu istirahat edildiðinde veya bilinçli biri ise dil altý hapý aldýðýnda geçer. Bu iþte kalp damar aðrýlarýnýn tipik tablosudur.

Týkanan kalp damarlarý nasýl açýlýyor?

Yapýlan anjionun sonucunda eðer damarlarda týkanýklýk var ise öncelikle bu týkanýklýðý balon veya stent ile açmanýn formüllerini konuþuyoruz. Ama öyle darlýklar var ki bu balon stent uygulamasýna uygun olmuyor. Darlýðýn yerinin miktarýnýn ve uzunluðunun stentlemeye veya balonlamaya uygun olmadýðý durumlarda radikal tedavi yöntemi olan kalp ameliyatý dediðimiz bypass ameliyatýna karar veriyoruz. Genç yaþta olsa da ameliyatsýz çözüm bulunamayacak tablolarla karþýlaþtýðýmýz oluyor. 23 – 24 yaþýnda kalp ameliyatý yaptýðýmýz hastalarýmýz oldu. Ýnsanlarýn kalp damarlarýndaki týkanýklýk balon ve stentleme ile açýldýktan sonra her þey bitti bundan sonra damarlar hiç týkanmayacak diye bir þey yok. Bu safhadan sonra mümkün olduðu kadar yaþam tarzýna, kullanacaðý ilaçlara, kontrollerine riayet ettiði sürece yeni bir müdahale için zaman kazanýlmýþ olur. En iyi stentlerin bile en fazla 5 yýl dayandýðýnýn bilinmesi gerekiyor. Ayný damarýn tekrar týkandýðýný sýkça görüyoruz. Yaþam tarzý deðiþtirilmediðinde diðer damarlarda da týkanýklýk geliþebiliyor. Hastaya tekrar stent takýlmasý ya da ameliyat olmasý gibi tablolarla çokça karþýlaþýyoruz.

Kalp ameliyatý yapacak doktoru seçerken nelere dikkat edilmesini tavsiye edersiniz?

Maalesef insanlarýmýz bu konuda gerekli hassasiyeti göstermiyor. Ev alýrken iyice araþtýrýyor, araba alacaðý zaman çizik var mý diye bakýyor ama kendisini emanet edeceði doktorun geçmiþine, birikimine, deneyimine bakmýyor. Doktorlarýn deneyimleri araþtýrýldýðýnda artýk internet aracýlýðý ile veya baþka yollarla öðrenilebiliyor. Araþtýrsýnlar kaç ameliyat yapmýþ, ameliyatlarýndaki baþarý oraný nedir? Kalp cerrahisi ülkemizde birçok merkezde yapýlýyor, herkes yapýyor. Yapýyor da sonuç ne? Memnuniyet ne? Hastalar nasýl? Ölmeyip de yaþayan hasta ne durumda? Bypass olmuþ 1 yýl sonra bir daha bypass oluyor. Kapak ameliyatý olmuþ 3 ay sonra bir daha kapak ameliyatý oluyor. Bypass oldun mu 10-15 yýl rahat edeceksin. Kapak ameliyatý oldun mu, düzenli takiple ömür boyu gideceksin. Adý profesör, adý doçent diye gidiyor ama maalesef ben doktorum diyen herkes iyi doktor deðil.

Bypass’ta riski artýran sebepler nelerdir?

Hiç risk yok dediðimiz hasta da bile ameliyatýn aðýrlýðýndan dolayý risk vardýr. Kitaplar, bypass ameliyatýnýn %1 ile %10 arasýnda riskinin olduðunu söylüyor. Bizim hastanemizdeki risk oraný %1,8. Bir kere riski artýran sebebin baþýnda bu ameliyatý gerçekleþtiren ekibin deneyimi ve ortamýn müsaitliði geliyor. Teknik yönden de yeterli bir ortamýn oluþturulmasý da çok önemli tabi. Ýstediði kadar iyi hekim olsun alet olmadan ameliyat olmaz. Veya aletler çok iyi olsun ekip iyi deðil ise yine baþarý olmaz. Sadece ameliyathane ortamýnýn deðil, yoðunbakým ortamý ve servis de önemli. Kalp ameliyatý olmuþ olan bir hasta mutlaka deneyimli hemþirelerce takip edilmelidir.

Hastaya baðlý riskler nelerdir?

Mesela aðýr kalp krizi sonrasýnda kalp fonksiyonlarýný %30’lara kadar indiren hastalarla karþýlaþýyoruz. Tabii ki bu hastalarla kriz geçirmemiþ hastalarýn risk oraný bir deðil. O nedenledir ki biz hastalarýmýzý bu kalp krizlerini geçirmeden ameliyatlarýný yaptýrmalarýný istiyoruz. Bunun dýþýnda, diyabetli hastalarda yara iyileþmesi zor oluyor. Yine uzun süre sigara içip de akciðer yataðý bozulmuþ, akciðer fonksiyonlarý kötüleþmiþ hastalarýmýzýn ameliyatlarýnda da risk yüksek oluyor. Hatta biz þeker hastalýðý ve akciðer hastalýðý olanlarý hemen ameliyata almýyoruz. Ýki üç günlük hazýrlýk döneminde þekerini mümkün olduðunca bir düzene koyuyoruz. Mümkün olduðunca akciðerlerini rahatlatýp deðerlerini düzeltip öyle ameliyata alýyoruz. Yine aþýrý yüksek tansiyonu olan yaðlý yeme alýþkanlýðý olan insanlarda mesela kalp damarlarý haricinde beyin damarlarýnda da týkanýklýk olabiliyor.

Kalp-damar hastalýklarý ve ameliyatlarý konusundaki deneyimleriniz hakkýnda bilgi verir misiniz?

1993 yýlýnda yüksek ihtisas hastanesinde kalp damar cerrahisi asistanlýðýma baþladým. 5,5 yýllýk asistanlýk sürecinden sonra 1 yýl kadar yüksek ihtisasta baþ asistan olarak görev yaptým. Ardýndan Ankara’da çeþitli özel hastanelerde kalp cerrahisinin duayenlerinden olan hocalarla birlikte çýraklýk dönemimizde bir eðitimimiz oldu. Her ne kadar kendimizi her þeyi yapacaðýz gibi görsek de sadece uzman olmakla bitmiyor. Mezun olduðumuzda belki bir kalp ameliyatý yapacak yeteneðimiz olduðuna dair belgeyi alýyoruz ama ameliyatý belge yapmýyor. Bu iþ tamamýyla deneyim. Usta ellerde, tecrübeli ellerde insanlar 8-10 yýllýk bir dönemi çýrak gibi geçirmesi gerekiyor. Ondan sonra usta oluyor. Bu süreçte biz de ayný bu þekilde hocamýz ile birlikte Ankara’da yaklaþýk 14 bin ameliyatýn organizasyonunu yaptýðým ve çoðuna da bizzat girdiðim bir sistemin içinden geldim.  18 yýllýk Ankara deneyimimden sonra Urfa’ya geldim. 4 yýl kadar Urfa’da çalýþtýk. Yine ekip halinde. Yaklaþýk 7-8 aydýr da Gaziantep’teyiz. Yine ayný ekibimizi getirdik. Niye ayný ekibi getirdik. Kalp cerrahisinde hoca arkasýndan korkmayacak. Çünkü ameliyatý yapmakla bitmiyor. Ben ne kadar güzel ameliyat yaparsam yapayým eðer Yoðunbakýmdaki ekibim zayýf ise hastanýn eksik veya yanlýþ uygulamasý yine bize mal edilir. Yoðunbakým ne kadar iyi olursa olsun servisim eðer iyi deðil ise düþünün servise çýkmýþ hasta ama 3 gün sonra kötüleþmiþ yine sonuçta baþarýsýz bir tablo ortaya çýkmýþ olacak bu nedenle kalp cerrahisi tek bir kiþi ile sýnýrlandýrýlamaz. Ben hep konuþurken biz diye konuþurum arkadaþlarla birlikte yapýlan bir iþtir. Buradaki en baþtan en sona kadar, kattaki temizlik personeline kadar bütün ekibin düzgün olmasý, kalp cerrahisindeki baþarý için çok önemlidir.

---

•