OBEZÝTE

Þiþmanlýk ya da obeziteyi Dünya Saðlýk Örgütü (WHO) , ‘Saðlýðý bozacak ölçüde yað dokularýnda anormal ya da aþýrý miktarda yað birikmesi’ olarak tanýmlamaktadýr. Eski kuþaklar ‘ bir dirhem et, bin ayýbý örter!’ derken, günümüzde obezitenin;

• Kardiyovasküler hastalýklar( düþük HDL, hipertrigliseridemi, küçük yoðun LDL artýþý fibrinolitik anomaliler, aterotromboskleroz) ; varisler, koroner kalp hastalýðý, hipertansiyon,inme,
• Þeker hastalýðý (tip 2 diyabet),
• Rahim,meme prostat ve kalýn baðýrsak kanserleri,
• Osteoartrit ( romatizma)
• Uyku-apne sendromu ( uykuda solunumun durmasý ve oksijen yetmezliði),
• Doðum zorluklarý
• Polikistik over sendromu (yumurtalýk kistleri),
• Gastrointestinal sistem bozukluklarý ( reflü özefajit, hiatal herni, safra taþý, hepatosteatoz (karaciðer yaðlanmasý) ve steatohepatiti)
• Depresyon gibi hastalýklar için çok önemli risk faktörü olduðu kesin olarak gösterilmiþtir.

Obezitenin tanýnmasýnda ve belirlenmesinde pek çok yöntem olmasýna raðmen , taný koymak için basit bir gözlem genellikle yeterlidir. Artýk obezitenin tipini belirlemek için vücut kitle indeksi (VKÝ) ve bel çevresi ölçümü yapmaktayýz.

VKÝ kilogram cinsinden vücut aðýrlýðýnýn, metre cinsinden boyun karesine bölünmesiyle [(Vücut aðýrlýðý /boy2)] kolayca hesaplanabilir ve birimi kg/m2 dir.

VKÝ’nin 18.5 kg/m2 den küçük olmasý zayýflýktýr.18.5-25 kg/m2 olmasý normal kabull edilmektedir.

25-30 kg/m2kilo fazlalaðý toplu güzbüz ya da preobez olarak kabul edilir.Otuz kg/m2’den büyük VKÝ ise obeziteyi gösterir.Obezite evre I (VKÝ 30-40)  evre II (VKÝ 40-50) ve evre III (VKÝ 30-40) evre II (VKÝ 40-50) ve evre III (VKÝ 50)olarak alt sýnýflara ayrýlabilir.

VKÝ’ nin önemli bir eksikliði vücut yað daðýlýmý hakkýnda bilgi vermemesidir.Çünkü yalnýzca yað dokusunun artýþý deðil ayný zamanda bu artan yað dokusunun nerede biriktiði de önemlidir.Çünkü deri altýnda ve özellikle kalça bölgesinde biriken yað dokusu (armut tipi obezite kadýn tipi þiþmanlýk) obezite ile iliþkili  hastalýklarla cok sýk iliþki göstermezken yað dokusunun göbek bölgesinde birikmesi olan elama sýký iliþki göstermezken yað dokusunun göbek bölgesinde birikmesi olan elma biçimli obezite yada diðer adýyla erkek tipi þiþmanlýk hastalýklar açýsýndan daha fazla risk oluþturmaktadýr.Bel çevresinin erkeklerde 102 kadýnlarda 88 santimetrenin üzerinde olmasý (Uluslararasý Diyebet Federesyanu IDF-2005’de bu rakamlarý 94 ve 80 cm’ye çekmiþtir)kardiyovasküler hastalýk ve þeker hastalýðýriski ile iliþkilidir.

Yani þeker hastaliði (Tip 2 diyabet )için ailede þeker hastalarýnýn bulunmasý ve kilo fazlalýðý riski arttýrmaktadýr.Özellikle yeniden vurgulamak gerekirse kilo kadar önmeli bir baþka faktörde yaðýn vücutta daha çok nerede toplandýðýdýr.

ÞÝÞMANLIK VE DOÐURGANLIK ÝLÝÞKÝSÝ

Fazla kilolu yada obez olmak kadýnlarda doðurganlýðý azaltabilir.Hamilelik gerçekleþtikten sonra da fazla kilo gebelik sýrasýnda riskleri arttýrabilir.Kilo verilmesi hem doðurganlýðý hem de saðlýklý bir gebeliðe ulaþma þansýný arttýrýr.

ÞÝÞMANLIÐIN DOÐURGANLIÐA NEGATÝF ETKÝLERÝ ÞÖYLE ÖZETLENEBÝLÝR :

• Adet düzensizliði
• Ýnfertilite (kýsýrlýk) ihtimalinin artiþý
• Düþük riskinin artýþý
• Yüksek tansiyan riskinin artýþý
• Gebelik sýrasýnda þeker hastalýðý riskinin artýþý
• Gebelik sýrasýnda idrar yolu enfeksiyonu riskinin artýþý
• Sezeryanla doðum riskinin artýþý
• Prematür bebek doðurma riskinin ve bebek ölüm riskinin artýþý
• Bebeklerde omurilik ile ilgili geliþim bozukluklarý (sýklýkla nöral tür defektleri örne:spina difida)riski artar.
• Fazla kilolu bebek doðurma riskinin artýþý ki düþük kan þekeri görülebilir.Buda beyin beyin hasarý ve epilepsi nöbetleriyle iliþkili olabýlýr .
• Doðum süresinin artýþý doðum sonrasý kanama miktarýnýn artýþý
• Doðum sonrasýnda ciltte dikiþ yerlerinde rahim aðzýnda yara enfeksiyonu rahim zarýnada iltihap ve idrar yollarýnda enfeksiyon riskinin artýþý

KÝLO VERMENÝN DOÐURGANLIÐA FAYDALARI

• Yüzde 5-10’luk kilo kaybýna bile dramatik bir þekilde yumurtlama ve gebelik þansýný arttýrmaktadýr.
• Gebelik sýrasýnda þeker hastalýðý yüksek tansiyon ve kalp hastalýðý ile ilgili karþýlaþma oraný düþer
• Kendine güven duygusunu geliþtirir.
•  

NASIL KÝLO VERMELÝ

Obez kiþilerin çoðu hýzlý ve kolayca zayýflamayý isterler.Gercekte ise bu o kadar kolay deðildir ve baþarýlamadýðýndan dolayý hastalar arasýnda motivasyon eksikliðine baðlý tedaviyi býrakma oraný veya nüks sýktýr.Bu yüzden daha tedavi baþlangýcýnda gerçekçi hedefler belirlenmelidir(6 ayda maksýmum %10-15 kilo kaybý gibi)Yani ayda 4-6 kilonun üzerinde bir hedef koymak hem çok zorlayýcý olabilir hemde saðlýklý bir yaklaþým deðildir.

Kaldý ki, vücut aðýrlýðýnda %10 kadar bir azalma bile risk faktörlerinin belirgin olarak azalmasýný saðlar. Örneðin yað dokusundaki 1 kg’lýk azalma sistolik kan basýncýnda 2 mmHg, diyastolik kan basýncýnda ise 1 mmHg kadarlýk bir düþme saðlar ki, bu sonuç, etkili bir tansiyon düþürücü ilacýn saðladýðý kadar düþmme anlamýna gelir.

Kilo vermek kadar verilen kilonun idamesinin saðlanmasý da tedavi için çok önemlidir, çünkü kilo veren kiþilerin %95’inden fazlasý yeniden kilo almaktadýr. Kilonun korunmasý, uzun süreli alýþkanlýk-davranýþ deðiþikliði, dengeli ve saðlýklý beslenme ve fiziksel aktivitenin arttýrýlmasýna baðlýdýr. Bu amaca yönelik olarak tedavide ana nokta enerji alýmýnýn azaltýlmasý ve enerji harcanmasýnýn arttýrýlmasýdýr.

Kilo Vermeye Destek Tedaviler Nelerdir?

Aslýnda yemek yemek, en temel içgüdümüzdür. Beynimizdeki ‘Doyum merkezi’ yani nucles accumbens, temel dürtülerimizin tatmini sonrasý bize keyif-tatmin-doyum hissini veren merkezdir. Bu merkez, besini görmek, onu elde etmek için hareket planý ve strateji belirlemek; sonrasýnda besini aðza alýpçiðnemek ile aktivite olur. Bu aþamada normalde, doyum merkezi uarýlýr ve tatmin hissi oluþur; yani yamak yamaktan alýnan keyifle beraber “tatmin olma hissi” de vardýr. Böylece hayatta kalmak için gereken enerji de saðlanmýþtýr.

Ancak modern hayatýn getirdiði dtresler, vücutta ‘kortizol’ün gereðinden fazla ve/veya gereksiz salgýlamasý sonucunda, kortizol’e baðlý ‘açlýk hissi’ oluþturur.

Doðal yaþamýmýzýn bir parçasý ve gereði olarak, bir aktivasyon sýrasýnda salgýlanan kortizol, þeker metabolizmasýný kýsa süreli olumlu etkilerden stresin artmasý ile artýk, aþýrý bir þeker isteðine sebep olur. Bu aþamada gereksiz yere uyarýlan doyum merkezimiz, ‘tatmin hissini’ algýlamamýza yardýmcý olamaz. Yani kiþide doyma hissi-tatmin-haz alma-kavramý, bu noktada artýk oluþmamaktadýr.

Dengeli ve kiþiye özel bir diyet programý ve fiziksel egzersiz kadar kritik bir katký da ‘tamamlayýcý týp’ yaklaþýmlarý ile saðlanmaktadýr. Strese ve ‘doyum merkezi’ne yönelik akapunktur, nöral terapi, EFT ve NPL gibi yaklaþýmlar hormonal dengeyi düzelttiði gibi aþýrý yeme isteði ve doymam hissinin de önüne geçilmesini saðlar.Farkýndalýðý artan kiþide bilinçaltý seviyesindeki etkileriyle uyguladýðýmýz farklý tamamalayýcý týp yaklaþýmlarý hem stresi azaltýr hemde açlýk tokluk metabolizmasýný dengeler.

Son yýllarda akupunturun, yað hücrelerinden ‘leptin’ salgýsýný uyardýðý gösterilmiþtir. Akupunkturun ‘vagus’ sinir aracýlýðý ile de mide ve barsaklardan ‘doydum’ mesajýný, Nucleus Tractus Solitarius denilen ‘beyin sapý’ tokluk merkezine ulaþtýrdýðýný biliyoruz. Ayný zamanda akapunktur, açlýk hissi oluþturan ve besin alýmýný arttýran NPY molekülünü de inhibe etmektedir. NPY beynin pek çok bölgesinde bulunur. Birçok obezitede beynin çeþitli bölgelerinde NPY’nin arttýðý gösterilmiþtir.

Ayrýca, Melatonin salgýsýnýn arttýrdýðý bilimsel olarak da gösterilen Akupunktur, özellikle otonom sinir sistemini regüle edici ve stres-kaygý-anksiyeteyi azaltýcý etkileriyle saðlýklý bir kilo verme programýna uyumu da arttýrmaktadýr.

Böylece, modern hayatýn getirdiði günlük stresi azaltýrken, tamamlayýcý týp yaklaþýmlarý ve akupunktur etkisiyle ‘nucleus accumbens = doyma merkezi’nin yeterli ve dengeli uyarýlmasý ile kiþi, diyet programýna uyum saðlayarak kolayca ‘TATMÝN olmakta ve DOYMAKTADIR.’ Ayný zamanda, saðlýklý- dengeli beslenmeye geçiþte yaþanabilecek ‘yoksunluk ve tatminsizlik’ sendromlarýndan da korunmaktadýr.

Diyet diye özetlenen, beslenme içeriði de metoabolizmamýz ve vücut saðlýðýmýz açýsýndan çok önemlidir. Özellikle mevsim meyve ve sebzelerinin, vitamin tabletlerinden çok daha deðerli ve bizim vücudumuza uygun olduðunu hatýrlatmak isterim.

Son söz ‘kakao’nun olsun J Son bilimsel yayýnlar çikolatanýn içerdiði kakaonun içindeki ‘proantosiyanidin’ molekülünün ‘kanser geliþimini’ önlediðini göstermektedir. Kakaonun içerdiði ‘polifenollerin’ emilimi sonucu, kanser hücrelerinin kendilerine yeni besleyici damar oluþturmak için gereken EGFR ( epidermal büyüme faktörü reseptörü ) düzeylerinde ani düþüþler olduðu tespit edilmiþtir.

EGFR’nin , doðal baðýþýklýk sistemi , DNA sentezi ve hücre geliþimi- hücrelerin yayýlmasý üzerindeki etkileri hala araþtýrýlýrken, EGFR’ yi keþfeden Stanley Cohen ve Rita Levi- Montalcini. 1986’da Fizyoloji dalýnda Nobel ödülü kazandýlar.

Ayný zamanda %70 kakao içeren siyah çikolatanýn, içindeki flavenoidler sayesinde kan pýhtýlaþma elemanlarý olan trombositlerin bir araya gelmesini engellediði ve yumurtalýklarda kan akýþýný düzenlediði gösterilmiþtir. Günlük 40 gram siyah çikolata yiyerek belli sitresimizi biraz daha azaltabiliriz. Ne dersiniz infertilite için keyifli bir tedavi önerisi deðil mi?

---