Çocuðunuz gece sýk mý uyanýyor?

NCR Ýnternational Hospital Kulak Burun Boðaz Hastalýklarý Uzmaný Op. Dr. Zekeriya Çetinkaya geniz eti büyümesi ve tedavi yöntemleri hakkýnda bilgiler verdi. Büyüyen geniz etinin solunum yolu üzerinde týkayýcý bir etki yaptýðýný dile getiren Dr. Çetinkaya, bu durum nedeni ile vücudun yeterince oksijen alamadýðýný ifade etti. Dr. Çetinkaya; çocuklarda görülen huzursuzluk, rahat uyuyamama, uykuda solunumun durmasý, okul baþarýsýzlýðý, mutsuzluk gibi durumlarda Kulak Burun Boðaz Hastalýklarý Uzmanýna baþvurulmasý gerektiðinin altýný çizdi. 

Geniz eti (adenoid) nedir?

Geniz eti, burunun gerisinde, geniz (nazofarenks) denilen bölgede yer alan bir lenf dokusu kümesidir. Geniz eti, bademcikler ve dil kökü bademcik dokusu ile birlikte bir koruyucu lenf halkasý meydana getirir. Bu lenf dokularý, üst solunum ve sindirim yollarý ile giren bakteri, virüs ve alerjenlere karþý vücudun savunma mekanizmalarýný oluþtururlar. Geniz eti bir kýlýf ile çevrili olmadýðý için karnýbahara benzer bir görünümdedir. Geniz eti doðumda vardýr, daha sonra 8 yaþýna dek, bademcikler ile birlikte giderek büyür.

 

Geniz eti nedeniyle hangi þikâyetler ortaya çýkar?

Büyümüþ bir geniz eti burun týkanýklýðý, sürekli aðýzdan nefes alma ve yemek yerken burundan nefes alýnamadýðý için iþtahsýzlýk gibi yakýnmalara neden olur. Týkayýcý olacak kadar büyümüþ bir geniz eti uykuda nefes almayý güçleþtirir, hatta uyku sýrasýnda nefes almanýn durmasýna yol açabilir; bu nedenle de saðlýklý uyku düzenini bozar. Uyku düzeninin bozulmasý da idrar kaçýrma, özellikle boyun bölgesinde terleme ve yatakta sýk sýk yer deðiþtirmeye neden olur. Geniz etinin girintili çýkýntýlý bir yapýsý olmasý nedeniyle, hastalýk etkeni olan mikroplar içinde barýnýr. Bu nedenle, týkayýcý olacak kadar büyük olmayan bir geniz eti bile, içerdiði mikroplar nedeniyle bir enfeksiyon odaðý meydana getirerek, kulaklarda, burun ve sinüslerde tekrarlayan veya düzelmeyen iltihaplanmalara yol açabilir. Geniz eti odaðýnda bulunan kronik enfeksiyon nedeniyle tekrarlayan sinüzit ve orta kulak enfeksiyonlarý, kulak zarýnda çökme ve orta kulakta sývý toplanmasý ortaya çýkabilir.

 

Geniz eti büyüklüðü nasýl muayene edilir?

Burundan yerleþtirilen ince bir endoskop ile muayene edilerek, geniz etinin burun gerisindeki açýklýðý ne kadar týkadýðý belirlenir ve bu deðer % olarak ifade edilir. Bazen de röntgen tetkiki ile geniz etinin hava yolunu ne kadar týkadýðý incelenebilir. 

 

Geniz eti büyüklüðünün ilaçla tedavisi var mýdýr?

1- Tuzlu su ile burun ve geniz yýkanmasý ile, burun ve genizdeki salgýlarýn temizlenmesi, özellikle de geniz eti üzerindeki yapýþkan sümük birikiminin yýkanarak mekanik olarak uzaklaþtýrýlmasý yararlýdýr ve bazý hastalarda burun týkanýklýðýný azaltýr.

2- Kortizonlu burun spreylerinin kullanýmý ile, geniz eti büyüklüðünde en fazla %10 kadar bir küçülme olabilir; az da olsa bu küçülme bazý hastalarda burun týkanýklýðýnda azalmaya yol açabilir. 

 

Geniz eti ameliyatýnýn (Adenoidektomi) gerekli olduðu durumlar

- Sürekli burun týkanýklýðý ve aðýz solunumu yapma

- Uyku apnesi

- Diþ ve çenede geliþimsel bozukluklar

- Büyüme ve geliþme geriliði

- Konuþma bozukluklarý

- Tekrarlayan veya kronik geniz akýntýsý

- Tekrarlayan veya kronik orta kulak enfeksiyonu

- Ýyi veya kötü huylu tümör þüphesi

- Aðýz kokusu

 

Geniz eti kaç yaþýnda alýnabilir?

Geniz etinin alýnmasý (adenoidektomi) bazen tek baþýna, bazen de kulaklara tüp takýlmasý ve bademciklerin alýnmasý ile birlikte uygulanýr. Geniz etinin alýnmasý, özel nedenler olmadýkça hastanede gecelemeyi gerektirmeyen bir ameliyattýr.

 

Geniz etinin alýnmasý ile baðýþýklýk sisteminin çalýþmasýnda herhangi bir eksiklik oluþmaz. Ancak, 1 yaþýndan önce geniz etinin alýnmasý da çok nadiren gereklidir. Çünkü geniz eti genellikle 1.- 2 yaþýndan önce týkayýcý olacak kadar büyümez ve bu yaþtan önce alýnmasý nadiren gereklidir.

Geniz eti ameliyatý nasýl yapýlýr?

En sýklýkla aðýz içinden, damaðý açan bir alet yerleþtirildikten sonra, damaðýn arkasýna geçerek alýnýr. Bu esnada geniz eti parmakla, ayna ile veya açýlý endoskoplarla muayene edildikten sonra, uygun bir teknik kullanýlarak alýnýr.En sýk kullanýlan ve standart olan yöntem, küret denilen aðzý keskin aletler ile geniz etinin kazýnarak alýnmasýdýr. 

 

Geniz eti ameliyatý sonrasý ne gibi deðiþiklikler olur?

Genellikle aðrý yok denecek kadar azdýr; konuþma ve yutma sýrasýnda hafif bir boðaz aðrýsý olabilir. Bir kaç gün süren ödem nedeniyle, ameliyattan 1 gün sonra düzelen burun týkanýklýðý tekrar ortaya çýkabilir, endiþelenmemelidir, zira 1 hafta içinde yara yerinin iyileþmesi ile burun týkanýklýðý geçer. Çocuklarýn yarýsýnda burundan hava kaçaklý bir konuþma ortaya çýkabilmektedir; yumuþak damak ödeminin gerilemesi ile 1 ay içinde düzelir. Ameliyat sonrasý çocuklar rahat nefes almaya baþlayýnca iþtahlarý da açýlýr ve rahat uyku uyumaya baþladýkça da enerjileri artar. Geniz etinin alýnmasý ile burun ve sinüslerdeki salgýlarýn atýlmasý ve oksijenlenme artar; geniz akýntýsý ve öksürük gibi þikâyetler düzelir. Ameliyat sonrasý östaki tüpünün çalýþmasý da düzelir ve orta kulak havalanmasý artar.

 

Geniz eti alýndýktan sonra tekrar eder mi?

Bazen ameliyat sonrasý geniz eti tekrar büyüyebilir. Tekrar büyüme, erken yaþlarda ameliyat olanlarda, alerjik çocuklara ve geniz etinin tam olarak alýnmadýðý durumlarda daha sýktýr

 

Geniz eti ameliyatýnýn riskleri nelerdir?

Sýklýk sýrasýna göre görülebilen istenmeyen etkenler aþaðýda sýralanmýþtýr:

Kanama: nadirdir, olgularýn %0.4 kadarýnda kanamanýn durdurulmasý için ikinci bir müdahale gerekir.

Yumuþak damak yetmezliði: Çok nadiren kalýcý olabilir; 3 aydan daha uzun süren yumuþak damak yetmezliði olgularýn % 0.1  kadarýnda görülür ve bu durum ameliyat öncesinde damak hastalýðý ve/veya damak kaslarýnda güçsüzlük bulunan hastalarda ortaya çýkar.

Boyun kaslarýnda spazm: aðrý nedeniyle nadiren görülebilir.

Genizde daralma: Nadir ama ciddi bir komplikasyondur. Geniz mukozasýnda yaygýn hasar oluþturulduðunda iyileþme sýrasýnda geniz boþluðu daralýr; hastalarda burun týkanýklýðý ve konuþma bozukluðu ortaya çýkar.

---

•