ÝLAÇTA YERLÝLEÞME 

Artan nüfus, yükselen ortalama ömür süresi ve yanýnda da insanlarýn daha yüksek standartlý saðlýk hizmeti beklentisi nedeniyle, bütün dünya þunun net bir biçiminde bilincinde; 

Ýlaç çok önemli bir ürün!

Silah, uzay, iletiþim ve hemen yanýnda ilaç teknolojisi dünyaya yön veren stratejik alanlar arasýnda birlikte anýlýyor. 

Ülkeler ve uluslararasý þirketler için insana saðlýk hizmeti sunmalarý yaný sýra ilaç aslýnda karlý bir ürün olma özelliðine de sahip. Bu açýdan özellikle bazý OECD ülkeleri için ilaç iyi bir gelir kaynaðý . 

Küresel ilaç satýþlarýnýn yüzde seksenini, dokuz OECD üyesi ülke gerçekleþtiriyor. Tahmin edeceðimiz gibi ABD baþý çekiyor. Amerika’nýn payý % 43,3. Japonya, Ýtalya, Almanya, Fransa ve Ýngiltere gibi G-8 üyesi ülkeler ise toplam olarak %26’lük paya sahipler. 

Peki biz neredeyiz? 

Türkiye’nin ilaç dýþsatýmý ancak yüzde sýfýr virgüllerle ifade edilebiliyor. 

Ýçeride ne durumdayýz? 

Türkiye’de ilk 20 firma pazarýn %57,2’sine sahip. Geriye kalan 462 firma ise %42,8’ini paylaþýyor. Tüketilen yüz kutu ilacýn 74,1’si yerli üretim. Ýlk bakýþta insana hoþ geliyor, ilaç sanayimizle ilgili güven telkin ediyor. Ancak parasal bazda tüketime baktýðýmýzda ise iþler hiç te öyle deðil. Yine tüketilen 100 birimlik ilacýn yaklaþýk % 54,7‘lik bölümü ithalat yoluyla yurda giren ilaçlar. Yani yabancýlar yükte hafif pahada aðýr deyimine uygun bakýyorlar. 

Son yýllarda toplam saðlýk harcamalarý artýþ oranlarý ülkemizin büyüme rakamlarýndan fazla. Saðlýk harcamalarý içinde ilacýn payý ise üçüncü, belki de dördüncü sýrada. 2004’te saðlýk harcamalarý içindeki ilaç payý % 50’lere yakýnken o yýl baþlayan saðlýkta dönüþüm ve sosyal güvenlik reformlarýndan sonra azaltýldý ve bu günlere yani %30’lara yaklaþtý. 

Ancak gelinen nokta yaklaþýk % 16,2’lik oran OECD ortalamalarýyla üzerinde olsa da 10 yýl öncesinden geldiði yere göre uyumlu denilebilir. 

Burada farklýlýk ülkelerin kiþi baþý ilaç tüketimlerinde ortaya çýkýyor. ABD her bir kiþi için ilaca 1.162 Dolar, Ýngiltere 497 Dolar, Fransa 668 Dolar, Almanya 766 Dolar, yaný baþýmýzdaki Yunanistan 572 Dolar harcýyorken,Türkiye 170 dolar ÝLE OECD ortalamalarýnýn altýnda kalýyor. 1 triyon dolarýn üzerindeki dünya ilaç pazarýnýn 2021’de 1.4 trilyon olarak gerçekleþeceði tahmin ediliyor . 2017 yýlý için bizim pazarýmýz 7 milyar dolara yakýn. Bu rakama dünyadan bakarsak çok küçük, ancak bizim gelir ölçeklerimizle bakarsak da çok önemli bir rakam.

Uygulanan saðlýk politikalarý gereði ilaç harcamalarý hükümetin maliyecileri tarafýndan bizde hep karadelik gibi görülür. Halkýn cepten saðlýk harcamalarýndaki katkýsý, özel saðlýða giden paydaki artýþtan çok söz edilmez. 

Þimdi ilaçta yerlileþtirme konuþuluyor. Bu konuda atýlým yapmak, yeni stratejiler gerçekleþtirmekten söz ediliyor. Hem de reçetesiz ilaç tartýþmalarýnýn olduðu bir dönemde çok daha önemli ve ülke için gerekli bir tartýþmanýn açýlmasý olumlu bir durum. Daha güzeli ise bu söylem hükümet tarafýndan dile getiriliyor.

Çok doðru bir çaba. Eðer gerçekleþtirebilirsek ülkemiz, insanýmýz için önemli bir geliþme olur. Böylesi stratejik bir ürün için çok daha etkin ve güçlü ulusal ilaç sanayimiz olmalý. 

Kim bilir belki de yakýn gelecekte biz de kendi laboratuvarlarýmýzda bulduðumuz yerli molekülerimizi hem kendi hem de dünya insanlarýnýn saðlýðýna sunarýz. 

Bütün bunlarý yapabilir miyiz? 

Bu endiþeli soruya umutlu bir soruyla yanýt verirsek! 

Neden olmasýn ki! 

Cumhuriyet’in ilanýndan sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliðinde o dönemin olanaksýzlýklarýna karþýn bu ülkeye kazandýrýlan sanayi tesislerini unutmayalým. O zamanýn olanaklarýyla uçak ürettiðimizi hatýrlayalým.

Umutlu olmamýzý gerektiren baþka bir neden daha var. Saðlýðýn tedavi hizmetleri alanýnda aldýðýmýz mesafeler ortada. O alanda çok þeyi baþardýk. Dünya artýk bizim bu konudaki geliþmiþliðimizi biliyor. 

Ýlaçta yerlileþme, baþka bir deyiþle ulusal ilaç sanayinin geliþtirilmesi ve tükettiðimiz ilacýn önemli bölümünü üretebilmek hedefine varabilmek için koþullarý da saðlýklý biçimde oluþturmak gerekli. Kýsaca alt yapýda iyi hazýrlanmalý .

Bu konu için mutlaka kamu desteði lazým, üniversite- sanayi iþbirliði belki de en önemli konu. Yaný sýra eczacý örgütünün katkýsý. TEB uzun yýllardýr ulusal ilaç sanayii der durur. 

Sonuç olarak eðer bu konuda bir yola girilecekse yapýlmasý gerekenler de var. 

Mevcut ilaç fiyat politikalarý ile sanayi AR-GE çalýþmalarýna ne kadar kaynak aktarabilir, buna bakmak gerekli. 

Bu iþin tam lokomotifi olacak eczacýlýk fakültelerinin hali ortada. Yalnýzca fakülte açarak, oradan da eczacý üreterek ilacýn yerlileþmesi mümkün deðildir. Hele hele o fakültelerde eczacý kökenli öðretim görevlisi yok ya da sayýsý azsa. Daha ötesi taþýmalý öðretim görevlileri ile eðitim yapýlýyorsa bu alanlara eleman yetiþtiremezsiniz. 

Sanayinin ihtiyacý olacak eczacýlarý, nitelikli kadrolara sahip eczacýlarý yetiþtirecek; daha öncesinde kendisi destek ve çaba verecek eczacýlýk fakülteleri lazým. 

Sözün özü Mustafa Kemal Atatürk’ün dediði gibi; “bilim ve akýl” lazým. Dünyanýn en üst düzey yüksek teknolojili konularýndan biri olan ilaçta yerlileþmek ve dünyada söz sahibi olmak istiyorsak her þeyden önce bilimi ve aklý önceleyeceðiz. 

Þunu da bileceðiz; bilim ve akýl özgür ortamlarda geliþir ve büyür. 

Bir trilyon dolarýn üzerindeki ilaç pazarýnýn yüzde yetmiþine yakýn bölümünü elinde tutan 7 ülkeye baktýðýmýzda demokrasi, adalet ve özgürlüklerle ilgili de geliþmiþ olduklarýný görürüz. 

Ýlaçta yerlileþme, millileþme tamam! Mutlaka gerçekleþtirmeliyiz. Ama yanýna demokratik ve özgür düþünce ortamý koyabilmeliyiz ki bu amaca ulaþalým.

TEB 8. BÖLGE GAZÝANTEP ECZACI ODASI BAÞKANI ECZ.ÝRFAN DEMÝRCÝ

---