Dikkat Eksikliði ve Hiperaktivite Bozukluðu

Özel Hatem Hastanesi Psikoloðu Elif Beydaðý dikkat eksikliði ve hiperaktivite bozukluðu hakkýnda bilgiler verdi. 

Dikkat eksikliði ve hiperaktivite bozukluðunun çocukluk döneminde yaygýn olarak görülebildiðinin altýný çizen Beydaðý ’’Tüm okul çaðýndaki çocuklarda görülebilen bir bozukluk olduðundan, bu çocuklar; orta ya da üst seviyede bir zekaya sahip olsalar dahi, eðitimlerine yeteri kadar odaklanamadýklarý için, akademik hayatlarýnda baþarýsýzlýk yaþamaktadýrlar. Bunun yaný sýra, Dikkat eksikliði olan bir çocuk ayný zamanda üstün yetenekli ise, bu çocuða DEHB tanýsý koyabilmek oldukça güçtür.’’

Dikkat Eksikliði ve Hiperaktivite Bozukluðu (DEHB) Belirtileri Nelerdir?

Geliþimsel düzeye göre uygun olmayan ve toplumsal etkinlikleri doðrudan olumsuz þekilde etkileyen aþaðýdaki en az altý belirtinin en az altý aydýr sürüyor olmasý beklenir:

• Ellerini ve ayaklarýný sürekli kýpýrdatmak ve olduðu yerde kýpýrdanmak,

• Yapmasý gereken görevi oturarak yapmada zorluk yaþamak,

• Dýþ uyaranlardan kolayca dikkatinin daðýlmasý,

• Grup ya da oyun görevlerinde sýrasýný beklemede zorluk,

• Sorular daha bitmeden pat diye cevaplarýný söylemek,

• Baþka þeylerle uðraþmak, verilen talimatý yerine getirmede zorluk (karþýt gelme olmaksýzýn) yaþamak,

• Oyun veya verilen görevlerde sürekli dikkatte zorluk,

• Çoðunlukla bir etkinlik bitmeden diðerine geçme,

• Sessiz oyun oynayamama,

• Çoðunlukla aþýrý konuþma,

• Çoðunlukla diðerlerinin sözünü kesme ya da aralarýna girme,

• Çoðunlukla ona söyleneni dinliyor gibi görünmemek,

• Okul veya evdeki gerekli eþyalarýný sürekli kaybetmek,

• Olasý sonuçlarýný düþünmeden tehlikeli aktivitelerde bulunmak.

 

Dikkat Eksikliði ve Hiperaktivite Bozukluðu (DEHB) Ýçin Ebeveynler Neler Yapabilir?

1. Çocuðunuza destek olun: Durumu kabul edin ve diðer ebeveynlere kýyasla bazý zorluklar yaþayacaðýnýzý bilin. Unutmayýn; sorunu bilip kabul etmek sorunu çözmenin temel basamaðýdýr. 

2. Açýk olun: Ondan ne beklediðinize açýklýk getirin.

3. Çocuða ona nasýl yardýmcý olabileceðinizi sorun: Bir çocuðun en iyi ve en kolay nasýl öðrenebileceði konusundaki uzman yine kendisidir. Bu yüzden onun fikrini alýn. 

4. Alarm kurun: Alarmý olan saatler, çocuðun kendini zamanlamasý için yardýmcýdýr. Zamanýn nereye gittiðini görmesi ona planlama konusunda yardýmcý olacaktýr.

5. Kurallarý yazýn: Kurallarý yazýn ve her zaman görebileceði bir yere asýn. Çocuklarýn kendinden ne beklendiðini bilmesi yarar saðlayacaktýr ve bu sayede çevresindeki kiþilere güven duyacaklardýr. 

6. Ýþlerin nasýl yapýlmasý gerektiðini tekrarlayýn: Kendi baþýna iç dünyasýný düzenleyemediði için dýþ dünyasýnýn bir baþkasý tarafýndan düzenlenmiþ olmasý faydalý olacaktýr. Ne yapacaðýný unutan ve bilmeyen bir çocuk için liste faydalý olacaktýr. Çocuða bir þeylerin hatýrlatýlmasýnda, tekrar yapýlmasýnda; çocuðu yönlendirmede, sýnýrlar konulmasýnda fayda vardýr. Yazýn, söyleyin, tekrar tekrarlayýn. Çocuklar bazen direktiflerin tekrarlanmasýna ihtiyaç duyabilirler. 

7. Sýk sýk kontrol edin: Çocuðun neler öðrendiðini sýk sýk kontrol edin. Bu kontroller çocuk için yararlý olacaktýr.

8. Övün: Sýrt sývazlayýn, onaylayýn, cesaret verin, umutlandýrýn.

9. Küçük notlar hazýrlatýn: Daha sonra hatýrlamak için küçük notlar hazýrlamalarýný saðlayýn. Notlara kendi düþüncelerini de eklemelerini söyleyin. Bu söylenenleri daha dikkatli dinlemelerini saðlayacaktýr.

10. Evde yüksek sesle kitap okutun: Bu onun tek bir konu üzerine odaklanmasýný saðlar.

11. Sürekliliði olan bir çalýþma düzeni yaratýn: Baharla birlikte dikkati toplama zorlaþacaðýndan, ders çalýþma ve ödev yapma aksamaya baþlayabilir. Bu dönemde, çocuðun her zamanki çalýþma temposu kýsmen hafifletilebilir. Unutmayýn ki, motivasyonun ve dikkatin zayýflamasý da biyolojik ve hormonal deðiþimlerle iliþkilidir. Bu aþamada önemli olan; düzenin korunmasýdýr. Büyük aksaklýklara yol açmadan yapýlacak hafifletmeler, ödev yapma sürekliliðini koruyacak, bu da hem dikkati geliþtirecek hem de öðrenilmesi gereken konularýn kaçýrýlmamasýný saðlayacaktýr.

12. Hareketli faaliyetleri önemseyin: Bir çocuðun günde yaklaþýk 6-7 saat harekete ihtiyacý vardýr. Çocuklarýn hareket etmesi dikkatlerinin daðýlmasýný deðil, toplanmasýný kolaylaþtýrýr. Bu aþamada çocuðunuzun ilgi ve yönelimlerine uygun olan sanat ve spor aktivitelerinden bir ya da bir kaçýný seçerek gitmesini saðlayýn. Böylece, hem hareket ihtiyacý giderilmiþ, hem yeni arkadaþlýklar kurmasý saðlanmýþ olur. 

13. Denge oyunlarý oynamasýný saðlayýn: Çocuklarla yapýlacak, denge ve koordinasyon çalýþmalarý, dikkat geliþtirmek için en ideal uygulamalardan biridir. 

14. Nefes ve gevþeme egzersizleri öðretin: Bu egzersizler, dikkat geliþtirmede son derece önemlidir; bedensel ve ruhsal enerjiyi dinginleþtirerek dikkatin kýsa sürede toplanmasýný ve devamlýlýðýný saðlayacaktýr. Bu egzersizlerle ilgili bir uzmandan destek almak yararlý olabilir.

15. Erteleme pratikleri yapýn: Çocuklar isteklerini erteleyemeyebilirler. Bu noktada, çocuklara erteleme egzersizleri yaptýrýlarak dikkati sürdürme becerisi geliþtirilebilir. Çocuk bir þey istediðinde, o isteði daha sonraki bir zaman diliminde yapmak ve çocuðun bu süreyi beklemesini saðlamak zaman içinde sabýr duygusunu geliþtirecektir. Bu aþamada unutulmamalýdýr ki; kimi zaman istediklerini kýsa sürede karþýlamak da gerekir.

16. Söylediklerinizi tekrarlatýn: Çocuða çeþitli yönergeler vererek, ayný yönergeleri tekrarlamasýný istemek de iþitsel dikkat açýsýndan etkili bir uygulamadýr.

17. Gözlerini kapatarak gördüklerini anlattýrýn: Çocuða bir kitaptaki resimleri gösterin ve bir süre bakmasýný isteyin. Süre tamamlandýktan sonra gözlerini kapatarak resimde gördüklerini anlatmasýný isteyin. Bu uygulama da görsel dikkat açýsýndan çok etkilidir. 

---