Kansere “Kök” ten Çözüm

Çocukluk çaðýnda yaþamý tehdit eden en önemli hastalýklar arasýnda baþta lösemi olmak üzere kemik iliði nakli gerektirebilen kan hastalýklarý yer alýyor. Bu hastalýklarýn baþarýyla tedavi edilmesi için ise erken taný ve doðru tedavi uygulamalarý büyük önem taþýyor.

GAÜN Hastanesi bünyesinde ise erken taný ve doðru tedavi uygulamalarý ile küçük yüreklere büyük umutlar vaat edecek olan yeni bir oluþum söz konusu. Güneydoðu Anadolu Bölgesi’ndeki ilk ve tek Pediatrik Kemik Ýliði Nakli (KÝT) ünitesi artýk hastanemiz bünyesinde hizmet vermekte... 

Bu ünitenin sorumlu hekimi Prof. Dr. Sinan Akbayram’la kemik iliði nakli ile ilgili detaylarý kapsayan bir röportaj gerçekleþtirdik. 

Ünitede elde edecekleri tecrübe, ekip çalýþmasý ve hasta bakýmý ile ülkemizde ciddi sayýda nakil yapan bir ekip olarak akraba dýþý ve yarý uyumlu nakiller yapacaklarýný vurgulayan Prof. Dr. Sinan Akbayram, “Günümüzde kemik iliði nakli bazý hastalýklarda hayat kurtarýcý önemli bir tedavi þeklidir. Geçmiþten günümüze bu alanda birçok geliþmeler saðlanmýþtýr. Kemik iliði nakli tedavisi gün geçtikçe birçok hastalýk için tek tedavi seçeneði olmuþtur” dedi.

Prof. Dr. Sinan Akbayram’la gerçekleþtirdiðimiz o röportaj…

 

Öncelikle kýsaca kendinizden bahseder misiniz?

Kilis’te 1976 yýlýnda doðdum. Ýlk, orta ve lise öðrenimimi Kilis’te tamamladýktan sonra, 1999 yýlýnda ise Çukurova Üniversitesi Týp Fakültesi’nden mezun oldum. Bingöl Merkez 2 numaralý Saðlýk Ocaðýnda 1999-2000 yýllarý arasýnda pratisyen hekim olarak görev yaptým. Yüzüncü Yýl Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Anabilim Dalý’nda 2000-2004 yýllarý arasýnda uzmanlýk eðitimi aldým. Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý uzmaný olarak 2005-2008 tarihleri arasýnda çalýþtým. Yüzüncü Yýl Üniversitesi Týp Fakültesi Pediatrik Hematoloji’de yan dal ihtisasýna 2009 yýlýnda baþladým, 2012 yýlýnda ise Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý doçenti oldum. Haziran 2012-Haziran 2013 tarihleri arasýnda Bahçeþehir Üniversitesi bünyesinde Pediatrik Kemik Ýliði Transplant ünitesinde çalýþtým. Gaziantep Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Anabilim Dalý’nda ise 2015 yýlýnda göreve baþladým. Profesörlük kadrosuna 2017 yýlýnda atandým. Halen Gaziantep Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Anabilim Dalý’nda çalýþmaktayým.

 

Alanýnýzda yaptýðýnýz çalýþmalardan bahseder misiniz? 

Uluslararasý indexlerde taranan 104 adet, ulusal indexlerde taranan ise 14 adet yayýným bulunmaktadýr. Yayýnlarýmýn çoðunluðu pediatrik hematoloji alanýndadýr.

Hastanemiz bünyesinde “Çocuk Kemik Ýliði Ünitesi” hizmet vermekte. Bu ünitede neler yapýlýyor? Ne zamandýr hizmet veriliyor?

Çocuk kemik iliði nakil ünitesi yönetmelikte olan bir ünitedir. Ünite olarak gerekli koþullarý saðladýktan sonra baþvuruda bulunduk. Bu baþvurumuz sonucunda ünitemiz, yaklaþýk 1 ay kadar önce Saðlýk Bakanlýðý yetkilileri tarafýndan denetlendi ve ruhsatlandýrýlmasýna karar verildi. Henüz aktif olarak hasta alýmýna baþlanmadýk. Muhtemelen önümüzdeki birkaç ay içerisinde hasta alýmýna baþlayacaðýz. Ünitemiz Güneydoðu Anadolu Bölgesi’nde ki ilk ve tek Pediatrik KÝT ünitesidir. 

 

Çocuklarda kemik iliði nakli hangi hastalýklar için yapýlmaktadýr? Hastalýk hangi aþamadayken, ne zaman yapýlmaktadýr?

Bu ünitede maling (lösemi, lenfoma vb.), non-maling (hematolojik hastalýklar, doðuþtan immün yetmezlikler, metabolik hastalýk, vb.) hastalýklara; uygun hastane koþullarýnda ve tam uyumlu anne, baba, kardeþ verici olmak þartýyla kök hücre transplantasyonu yapýlmaktadýr.  Kemik iliði nakli için, hastalýk bazýnda kemik iliði nakli konseyinde hastalar için transplant kararlarý alýnmaktadýr.

 

Kemik iliði nakli yapýlan merkezin özellikleri neler olmalýdýr?

Kemik iliði nakli yapýlan merkezlerde; teknik alt yapýsýnýn, laboratuvar ve mikroorganizma izolasyonunun çok iyi olmasý, yoðun bakým gibi bölümlerin nakil ve beraberinde ortaya çýkabilecek komplikasyonlara gerekli müdahaleyi verebilmesi, hemþire bakýmýnýn üst düzeyde olmasý gerekmektedir. Ayrýca disiplinler arasý uyum ve iþbirliði de gerekmektedir.

 

Dünya’da ve Türkiye’de kemik iliði nakli konusundaki geliþmeleri nasýl buluyorsunuz? Bu geliþmelerden bahseder misiniz?

Kemik iliði nakli ile ilgili ilk çalýþmalar 1940’lý yýllara dayanýr. Kayýtlý olan ilk, insan kemik iliði nakli deneyimi kemik iliði yetmezliði olan bir hastaya, ayný kan grubundaki kardeþinden yapýlmýþtýr. Günümüzde kemik iliði nakli bazý hastalýklarda hayat kurtarýcý önemli bir tedavi þeklidir. O yýllardan günümüze bu alanda birçok geliþmeler saðlanmýþtýr. Kemik iliði nakli tedavisi gün geçtikçe birçok hastalýk için tek tedavi seçeneði olmuþtur. HLA sisteminin 1960 yýllarýnda bulunmasý, klinisyenlere; kardeþ donör/alýcý çiftleri arasýnda birbirini tutan baþarýlý allojenik kemik iliði nakli yapmalarýný saðlamýþtýr. Kemik iliði nakli allojenik (kardeþ, akraba ve HLA uygun akraba dýþý donörlerden), otolog (solid tümörlerde hastanýn kendi kök hücrelerinin kullanýlmasý) ve sinjeneik (ikiz kardeþlerden) yapýlabilmektedir. Baþlangýç çalýþmalarýnda, kök hücre kaynaðý olarak sadece kemik iliði kök hücreleri kullanýlýrken 1990 yýlýndan sonra periferik kan kök hücreleri ve daha sonra da kordon kaný kök hücreleri kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Bundan dolayý artýk kök hücre nakli ifadesi kullanýlmaktadýr. Akraba dýþý kök hücre kaynaðý olarak yýllardýr yurt dýþý kök hücre bankalarýndan yardým alýnmaktaydý. Yaklaþýk 3 yýldýr ise ülkemizde bulunan TÜRKKÖK sistemi ile akraba dýþý kök hücre naklinde ülkemizden gönüllü vericilere ulaþýlabilmektedir. Bu gönüllü verici sayýsý her geçen gün artmaktadýr. Þimdilik bu sayý yaklaþýk 333.316 kiþidir. Bu sistemle þu ana kadar 762 kiþiye nakil yapýlarak yaþam umudu olunmuþtur. 

 

Bu alanda GAÜN Hastanesi’ni farklý kýlan bir durum söz konusu mu? Kaç kiþilik bir ekiple çalýþýyorsunuz?

Bu üniteden sorumlu ben Prof. Dr. Sinan Akbayram, sorumlu yardýmcýsý Dr. Öðr. Üyesi Esra Pekpak ve sorumlu hemþiremiz Sevda Alkan ile Güneydoðu Anadolu Bölgesi’nde ki ilk ve tek Pediatrik KÝT ünitesi ile hastalarýmýza hizmet vereceðiz.

 

Ýleriye yönelik beklentileriniz, hedefleriniz nelerdir?

Bu ünite þimdilik 4 yataklý bir ünitedir. Ancak yöneticilerimizin katkýlarýyla yapýlmakta olan çocuk hastanemizde yakýn gelecekte 9 yataklý olarak hizmet vereceðiz. Ünitemizde elde edeceðimiz tecrübe, ekip çalýþmasý ve hasta bakýmý ile ülkemizde ciddi sayýda nakil yapan bir ekip olarak akraba dýþý ve yarý uyumlu nakiller yapacaðýz.    

---