KOAH ‘‘TEDAVÝ EDÝLEBÝLÝR BÝR HASTALIKTIR’’

Özel Gaziantep Akademi Hastanesi Göðüs Saðlýðý ve Hastalýklarý Uzmaný Dr. Cengiz Ayareci ’’KOAH Hastalýðýnýn sebepleri, nedenleri ve tedavisi'' ile ilgili açýklama yaptý.

KOAH hastalýðýnýn, uzun süredir hava yollarýnda týkanmaya neden olan, ilerleyici ve tam olarak geri dönüþümü olmayan, fakat önlenebilir ve tedavi edilebilir bir akciðer hastalýðý olduðuna dikkat çeken Dr. Cengiz Ayareci , “KOAH hastalýðý özellikle sigara dumaný ve diðer zararlý gaz ve parçacýklara baðlý olarak geliþen hava yollarýnýn mikrobik olmayan iltihabýdýr.

KOAH tanýmý içinde ’kronik bronþit’ ve ’amfizem’ birlikte yer alýrlar. Bu bulgular ’amfizem’ olarak adlandýrýlýr. KOAH’ta ayrýca küçük hava yollarý mikrobik olmayan iltihap nedeniyle þiþer, balgam üreten bezlerin aþýrý çalýþmasý nedeniyle balgam miktarý artar. Daralan hava yollarýndan havanýn geçiþi güçleþir. Bu bulgular ise ’kronik bronþit’ olarak adlandýrýlýr ve en az iki yýl üst üste ve bu iki yýlýn en az üç ayýnda öksürük ve balgamla seyreden ilerleyici bir rahatsýzlýk olarak tanýmlanýr” ifadelerini kullandý. KOAH’ýn görülme sýklýðýnýn 40 yaþ üstü yetiþkinlerde yüzde 15-20 olduðunu belirten Dr. Cengiz Ayareci, “Sigara içen her beþ altý kiþiden birinde KOAH geliþmektedir. Dünyada ve Türkiye’de 210 milyon KOAH olduðu ve bunlarýn büyük bir bölümünün taný almadýðý (yüzde 70-90) tahmin edilmektedir. Ülkemizde tahminen 3-5 milyon KOAH’lý hasta vardýr, bu hastalarýn sadece 300-500 bini kendisinde hastalýk olduðunu bilmektedir. Dünya Saðlýk Örgütü verilerine göre tüm dünyada KOAH en önemli 4. ölüm nedenidir, yýlda 2,9 milyon kiþinin ölümüne neden olmaktadýr ve tüm ölümlerin yüzde 5.5’inden sorumludur. Ülkemizde ölüm nedenleri arasýnda KOAH 3. sýradadýr ve her yýl bu hastalýktan 26 bin kiþi ölmektedir” dedi.

KOAH hastalýðýnýn nedenlerini sýralayan Dr. Cengiz Ayareci, açýklamalarýna þöyle devam etti:

“Hastalýðýn en önemli nedeni sigara baðýmlýlýðýdýr. Ülkemizde eriþkinlerin yaklaþýk yarýsý sigara içmektedir ve son yýllarda kadýnlarda sigara içiminin yaygýnlaþmasýyla kadýnlarda da KOAH hýzla artmaktadýr. KOAH geliþiminden yüzde 80-90 oranýnda sigara içiminin sorumlu olduðu ve sigara içmeyenlere göre hastalýðýn geliþme riskinin 9,7-30 kat arttýðý rapor edilmiþtir. Pipo ve puro içimi de risklidir. Sigara içmeyenlerin, özellikle de anne ve babasý sigara içen çocuklarýn sigara dumanýna maruz kalmasýyla bu kiþilerde ileri yaþlarda astým ve KOAH baþta olmak üzere solunum sistemi hastalýklarý daha çok görülür.Bazý çevresel ve genetik faktörler hastalýk geliþiminde etkilidir. Ýþ yerindeki meslek nedeniyle organik-inorganik toz, duman ve çeþitli gazlarýn solunmasý (maden, metal, odun, kaðýt imalatý, çimento, tahýl ve tekstil iþçiliði vs.), kimyasal maddeler ve ülkemizde özellikle sigara içmeyen kadýnlarda iyi havalanmayan evlerde ýsýnma ya da yemek piþirme amacýyla çalý, çýrpý, odun ya da tezek yakmak ve bunlarýn dumanýna maruz kalmak iç ortam hava kirliliðine ve KOAH’a yol açabilir. Kentlerdeki hava kirliliði hem KOAH’a hem de bu hastalýðýn alevlenmesine neden olur. Hastalarýn yaklaþýk yüzde 1’inden az bir kýsmýnda genetik nedenler sorumlu olabilir. Düþük sosyoekonomik koþullarda yaþayanlarda akciðer fonksiyonlarý daha düþük olduðundan KOAH geliþimi hýzlýdýr. A, C, E vitamini eksikliði ve alkol kullanýmý da KOAH geliþiminde rol oynayabilmektedir.”Nefes darlýðý veya kronik öksürük ve balgam çýkarma gibi þikayetlerle KOAH hastalýðýnýn ortaya çýktýðýný ifade eden Dr. Cengiz Ayareci, “Hastalýðýn ilk aþamalarýnda ortaya çýkan öksürük yakýnmasý aslýnda hastalýðýn ilk belirtisi olmasýna raðmen genellikle sigara içimine baðlanýr. Hastalýk aslýnda bu ilk aþamada saptanabilirse ilerlemesi durdurulabilir. Kýþ aylarýnda ve özellikle hava kirliliðinin yoðun olduðu dönemlerde ve gribal enfeksiyonlar sonrasýnda bu yakýnmalar artar. Nefes darlýðý nedeniyle fizik aktivitede azalýr ve hastanýn yaþam kalitesi bozulur.Bazen balgamla birlikte kan gelebilir. Nefes darlýðýna baðlý uyku, beslenme bozulabilir ve harcanan enerjinin artmasýyla hasta kilo kaybeder ve zayýflayabilir. Hastalýðýn ileri dönemlerinde oksijen yetersizliðine baðlý morarma, aþýrý yorgunluk, güçsüzlük, kalp yetersizliðine baðlý bacaklarda þiþme ve kalpte ritm bozukluklarý görülebilir” diye konuþtu.

 

KOAH’ýn tanýsý, basit bir test olan “nefes ölçüm testi” ile kolayca konabileceðini belirten Dr. Cengiz Ayareci, “KOAH’ýn erken tanýsý, hastalýða baðlý sakatlýk ve ölüm oranlarýný azaltacaktýr. Sigara içiminin býrakýlmasý, KOAH’ýn geliþme ve ilerleme riskini azaltan ve hastalýðýn ilerlemesini durduran tek ve en etkili giriþimdir. Diðer çevresel ve mesleki zararlý toz ve dumandan uzak durulmasý, grip ve zatürre aþýlarýnýn yapýlmasý ve nefes yoluyla alýnan ilaç tedavisinin yaný sýra fiziksel aktivitenin artýrýlmasý hem hastalýk geliþimi, hem hastalýðýn ilerlemesi ve kötü sonuçlarýnýn önlenmesinde çok önemlidir. Haftanýn en az 5 günü ve günde en az 30 dakika kadar orta yoðunluktaki bir fiziksel aktivite, örneðin yürüyüþ yeterli olacaktýr. Hastalýðýn derecesine göre týbbi tedavi belirlenir. Akciðerlere giden hava miktarýný arttýrmayý saðlayan ilaçlar ve hastalýðýn aðýrlýðýna göre eklenen inhaler steroidler ile hastalýðýn uzun süreli tedavisi yapýlýr. Aðýr ve çok aðýr KOAH’lý olgularda solunum yetmezliði geliþtiðinde hastalarýn özelikle geceleri, uyku ve efor sýrasýnda olmak üzere en az 15-18 saat süre ile oksijen almalarý gerekir. KOAH tedavisinde, hastalýk alevlenmelerinin önlenmesi de amaçlanmaktadýr. Alevlenme, hastanýn solunum yolu þikayetlerinde günlük gözlenen normal deðiþikliðin ötesinde ilaç deðiþikliðine yol açan bir kötüleþme olarak tanýmlanmaktadýr. Ayrýca KOAH’lý hastalarda yüksek tansiyon, kalp yetmezliði, kalp damar hastalýðý ve þeker hastalýklarýn tanýlarýnýn konmasý ve tedavilerinin yapýlmasý gerekir” dedi.

‘Hastalar genellikle nefes darlýðý ilerlediðinde baþvurduklarýndan taný ve tedavide genellikle geç kalýnmýþ olur’ diyen Dr. Cengiz Ayareci , þöyle devam etti:“Bu nedenle 40 yaþ üstü, sigara içmiþ ya da içmekte olan ve meslek nedeniyle ya da çevresel ortam gereði tozlu ortamlarda bulunan kiþilerde uzun süreli öksürük, balgam ve nefes darlýðý yakýnmalarýndan en az birinin bulunmasý halinde kiþinin bir göðüs hastalýklarý hekimi tarafýndan görülüp ’nefes ölçüm testi (spirometri=solunum fonksiyon testi)’ yaptýrmasý gerekir. Çünkü hastalýðýn erken teþhisi ve ilerlemesinin önlenmesi açýsýndan sigaranýn býrakýlmasý önemlidir.”

---