Vajinal Doðum ve Sezaryen...

 

Sev Amerikan  Hastanesi Doktorlarýndan, Kadýn Hastalýklarý ve Doðum uzmaný Op. Dr. Reyhan GÜNDÜZVajinal Doðum ve Sezaryen  hakkýnda þunlarý söyledi.

 

Anne ve baba adaylarýnýn gebelik boyunca en çok düþünüp karar vermekte zorlandýðý konu doðum þeklidir. Çoðunlukla çiftler yakýn çevrelerinin etkisi altýna girmekte ya da yanlýþ bilgilere ulaþabilmektedir.Normal doðum ve sezaryen birer doðum þekli olup, kendilerine ait avantaj ve dezavantajlarý vardýr. Doðum þekline karar verirken bunlar göz önünde bulundurularak, çiftler karþýlýklý karar vermelidirler ve herhangi bir doðum þeklinde ýsrarcý olmamalýdýrlar.

 

20. gebelik haftasýndan büyük veya 500 gr. dan aðýr gebelik sonlanmasý doðum olarak adlandýrýlýr. Normal gebelik süresi son adet tarihinden itibaren 280 +/- 10 gündür. Buna göre 37 haftadan küçük doðumlara prematür, 42 haftadan büyük doðumlara postmatür adý verilir. Saðlýklý bir vajinal doðum eylemi için rahimin, bebeðin yol alacaðý kemik yapýnýn ve bebeðin uyum içinde olmalarý gerekir. Bunlara eklenen diðer bir faktör anne psikolojisidir. Annenin vajinal doðuma her zaman uyumlu olmasý gereklidir. Kadýnlarda 4 tip pelvis yapýsý görülür; jinekoid pelvis, android pelvis, antropoid pelvis, platipelloid pelvis. En sýk görülen jinekoid pelvistir ve vajinal doðum jinekoid pelvislerde daha kolay olur.Doðum eyleminin 4 fazý vardýr; Faz 0 tabiri caiz ise rahim uykudadýr, rahim aðzý sert ve kapalýdýr ve 36. haftadan önceki dönem olarak adlandýrýlýr. Faz 1 doðuma hazýrlýk dönemidir. Bu dönemde doðumu düþündüren aðrýlar, baský hissi olabilir ancak aðrýlar düzenli aralýklarla gelmez. Buna yalancý eylem adý verilir. Faz 2 doðum evresidir. Faz 3 lohusalýk ve doðum sonrasý 6 haftalýk süreyi kapsar.

 

Doðumun evreleri; 1. evre silinme ve açýlma dönemidir. Bu dönemde etkili rahim kasýlmalarý gereklidir. Bunlar 2-3 dakikada bir gelen 30-45 saniye süren aðrýlardýr. 1. evre ilk doðumunu yapan anne adaylarýnda 8-12 saat, 2. ya da daha fazla doðumunu yapan anne adaylarýnda ortalama 6 ya da 8 saat sürer. 1. evreyi latent ve aktif faz olarak iki döneme ayýrabiliriz. Latent faz düzenli aðrýlarla gelen rahim kasýlmalarýyla rahim aðzýný 4 cm’ e kadar açan dönemdir. Aktif faz ise 4 cm açýklýktan doðuma kadar bebeðin çýkmasýna kadar olan dönemdir. Aktif faz 12 saatten uzun sürerse veya 2 saat boyunca rahim aðzý açýklýðýnda deðiþiklik yok ise doðum eyleminde bir problem olduðu düþünülür. Ýkinci evre bebeðin doðumudur. Genellikle ilk doðumunu yapan kadýnlarda 1-2 saat, ikinci ya da daha fazla doðumunu yapan kadýnlarda 1-2 dakikadan 30 dakikaya kadar uzar. 3. evre plasentanýn yani eþin çýktýðý evredir ve genellikle 30 dakikayla 1 saat arasýnda sürer.

 

Doðumun bazý belirtileri vardýr. Karýn düþmesi genellikle baþýn kemik pelvise yerleþmesinden kaynaklanan bir belirtidir ve doðumdan 1-2 hafta önce gerçekleþir. Anne adayý bununla birlikte ara sýra gelen düzensiz aðrýlar, aþaðýda vajina bölgesine ve idrar kesesine baskýlar hisseder. Niþan atýlmasý rahim aðzýnýn yumuþamasý ve açýlmasýyla karakterize kanlý mukoid yapýnýn atýlmasýdýr ve genellikle niþan atýldýktan sonra doðum 48 saat içerisinde baþlar. Bir diðer belirti de etkili doðum aðrýlarýný bile taklit edebilen yalancý doðum eylemi dediðimiz düzenli olmayan aralýklarla gelen kasýlmalardýr. Bebek annesinin kemik yapýsýndan geçerken bazý hareketler yapar. Bu hareketler; Angajman, iniþ, fleksiyon, iç rotasyon, çýkarken ekstansiyon ve dýþ rotasyon. Özellikle ilk doðumunu yapan kadýnlarda makat bölgesini, mesane bölgesini, idrar çýkýþ bölgesini baþýn travmasýndan korumak amacýyla dýþ genital bölgeye makasla bir kesi açýlýr. Bunun adýna epizyotomi denilir. 

Özellikle epidural anestezi uyguladýðýmýz hastalarda bazen yardýma ihtiyacýmýz olabilir. Forseps yani kaþýk ya da vakum kullanmak zorunda kalabiliriz.

 

Kimlerde forseps veya vakum kullanýyoruz ; 1.si doðumun 2. evresinin kýsaltýlmasý gerekiyorsa yani annenin kalple ilgili bir yüklenme problemi varsa ya da 2. evrede bebekte birden oluþan kalp atýmý düþüklükleri varsa, bebeðin dönme anomalileri varsa anne doðuma uyumlu deðilse ya da baþ pelvis durumlarýnýn uygunsuzluðuyla karþý karþýya isek forseps veya vakum kullanabiliyoruz.

 

Suni Sancý (Doðum indüksiyonu) 

 

Gebelik son adet tarihine göre 40 haftadýr ancak günü gelip sancýsý olmayan gebeliklerle oldukça sýk karþýlaþmaktayýz. Bunlara posterm gebelik denilmektedir. Posterm gebeliklerde, gebelik tansiyonu olup bebeðin biran önce doðurtulmasý gerektiði durumlarda, anneye veya bebeðe ait herhangi bir hastalýk durumunda doðum indüksiyonu tercih edilmektedir. Ýndüksiyonun komplikasyonu aþýrý uyarýlmýþ rahim ile birlikte rahim yýrtýlmasý ve bebekte strestir.

 

Vajinal doðumun avantajlarý - dezavantajlarý nelerdir? 

 

Normal bir süreç olmasý, komplikasyon görülme oranýnýn çok düþük olmasý, doðum aðrýlarýnýn epidural anesteziyle giderilebilmesi, annenin iyileþme sürecinin çok daha hýzlý olmasý, hastane de kalýþ süresinin kýsalýðý, annenin normal hayatýna daha çabuk dönmesi vajinal doðumun avantajlarýdýr. Dezavantajý olarak sayýlabilecek organ sarkmalarý ancak yüzde bir iki kadardýr ve sezaryene kýyasla çok daha basit bir operasyonla düzeltilebilir.

 

Bir kadýnýn vajinal doðum yapmasýnýengelleyen faktörler nelerdir? 

 

Vajinal doðuma engel olan nedenler anne ya da bebeðe baðlý olabilir. Bebeðe baðlý olanlarý þöyle sýralayabiliriz; bebeðin ters duruþu (makat pozisyonuyla gelmesi ya da yan yatýyor olmasý), doðum aðrýlarý sýrasýnda bebeðin kalp seslerinde bozulma olup bebekte oksijensizlik belirtilerinin ortaya çýkmasý, bebeðin çok iri olup annenin doðum kanalýndan geçememesi. Anneye ait faktörleri ise þöyle sýralayabiliriz; doðumsal kalça çýkýðý nedeniyle deformitesi olan anneler, aktif herpes enfeksiyonu olanlar, AIDS gibi hastalýklarý olanlar. Bir de plasentanýn bebeðin çýkýþ yerine yerleþmiþ olmasý yani bebeðin çýkmasýna engel yaratmasý gibi anne ve bebeðe ait olan engeller vardýr. Bu durumlardan hiçbiri olmayan gebeliði tamamen normal seyretmiþ bir annede bebek çok büyük deðilse ve annenin doðum kanalý yeterliyse vajinal doðum yapmasýnda engel yoktur diyebiliriz.

 

Sezaryenin avantajlarý dezavantajlarý nelerdir? 

 

Operasyon gerektirmesi, az da olsa enfeksiyon ve kanama riski olmasý, kanama nedeniyle anneye kan verilmesi gerekebilmesi, vajinal doðuma kýyasla aðrýlarýn daha uzun sürmesi, yara yerinin iyileþmesinin uzun zaman almasý, gaz çýkartma sorunlarý, annenin normal hayatýna geri dönmesinin bir hafta almasý sezaryenin dezavantajlarý arasýnda sayýlabilir. Avantajý; vajinal doðumun mümkün olmadýðý bazý durumlarda anne ve bebek için hayat kurtarýcý olabilmesidir.

 

Sezaryen sonrasý vajinal doðum yapýlabilir mi?

 

Evet yapýlabilir ancak bu eski sezaryenin nasýl yapýldýðýna baðlýdýr. Rahime dik yapýlan kesilerde en önemli risk olan rahim yýrtýlmasý riski %4-9 arasýndayken alt segmente yatay yapýlan kesilerde %0,2 ile %2 arasýndadýr. Sezaryen sonrasý vajinal doðum kararý kompleks bir karardýr Ciddi deðerlendirme gerektirir ve þuna baðlýdýr; vajinal doðumu baþarma yönünden annenin motivasyonu, gelecekteki gebelik beklentileri, nadir ancak ciddi komplikasyonlara verilebilecek önem. Sezaryen sonrasý vajinal doðum denenen vakalara mümkünse indüksiyon verilmemelidir.

---