Güneþ Çarpmasý

Özel Gaziantep Sevgi Hastanesi Doktorlarýndan Beyin ve Sinir Cerrahisi Yrd.Doç. Opr.Dr.Tugay ATALAY Güneþ Çarpmasý hakkýnda uyarýlarda bulundu...

 

Güneþ çarpmasý uzun süre boyunca yüksek sýcaklýklara maruz kalmaktan ortaya çýkar. Bu durumda vücudun ýsý-düzenleyici sistemi görevini yapan beyin hücrelerini kontrol edemez hale gelir diyen Dr. ATALAY, vücut normal sýcaklýðýna dönebilmek için yeterli miktarda ýsý kaybedemez. Böylece vücut sýcaklýðý organlarý zarar verebilecek derecede çok yüksek seviyelere çýkar.Güneþ çarpmasý genelde 40 derecenin üstündeki havalarda ortaya çýkar. Ama çocuklar, yaþlýlar ve hastalar 40 derecenin altýndaki sýcaklýklar da tehlike oluþturabilir.

 

Kan sýcaklýk seviyesi normal aralýðýnýn üzerine çýktýðýnda beyindeki kontrol merkezi (hipotalamus) dolaþým sistemine kan dolaþýmýný artýrýr.Derideki kan damarlarýný geniþletmek için bir sinyal gönderir. Geniþleyen kan damarlarýndan daha fazla kan akmasýyla kandaki fazla ýsý daha soðuk olan dýþarýya doðru atýlýr. Bu, kaný soðutmak için yeterli olmazsa ter bezleri buharlaþtýkça deriyi soðutan ter üretmeye baþlar. Fakat hava sýcaklýðý çok yüksek olursa kanýn deri yüzeyine yakýn damarlarda dolaþýmýyla yeterli soðuma saðlanamaz ve vücut sýcaklýðý artar. Vücut, kaybettiðinden daha fazla ýsý üretmeye baþladýðýnda merkezi vücut ýsýsý sýcak bitkinliðine ya da güneþ çarpmasýna neden olabilecek tehlikeli seviyelere çýkabilir 

 

Sýcak Bitkinliði güneþ çarpmasýnýn ilk aþamasý olup ;aþýrý miktarda sývý kaybýyla ve terdeki tuz kaybýyla beraber belirgin bir halsizliðin ortaya çýkmasý durumunu doðurur. Vücut normal sýcaklýðýný sürdüremez duruma geldiðinde de güneþ çarpmasý tam olarak kendini gösterir.

 

Güneþ çarpmasý genellikle yaz aylarýnda çok yüksek sýcaklýklara maruz kalýndýðýnda görülür. Nemli hava da ayrýca terlemeyle saðlanan soðutma mekanizmasýnýn etkisini azaltýcý bir faktördür. Kalýn giyinmek, çok yemek yemek ve fazla alkol tüketmek de güneþ çarpmasýný tetikler.

 

Güneþ Çarpmasýnda Kimler Risk Altýndadýr?

 

- Çocuklar

- Yaþlýlar

- Damar sertliði ve kalp yetmezliði olanlar

- Þeker hastalýðý olanlar

- Alkol baðýmlýlarý

- Ektodermal displazi hastalarý

- Vücudun sýcaklýk düzenlemesini engelleyici 

   ilaçlar kullanan insanlar

- Atropin içeren gastrointestinal ilaçlar

- Antidepresanlar

- Antipsikotikler

- Beta-bloker içeren kardiyovasküler ilaçlar

- Diyüretikler

- Parkinson hastalýðý ilaçlarý

- Uzun mesafe koþucularý ve bisikletçilik 

   sporuyla uðraþanlar

- Aþýrý sýcaklýklara karþý hassas insanlar

 

Güneþ Çarpmasý Belirtileri

 

- Sýcak ve kuru cilt

- Terleyememe

- Cilt önce kýzarýr daha sonra soluk ve morumsu 

   bir renk alýr

- Normalden daha hýzlý bir soluk alýp verme

- Hýzlý nabýz atmasý

- Vücut sýcaklýðýnýn hýzlý bir þekilde 40 derece 

   ve üzerine çýkmasý

- Baþ aðrýsý

- Kas kramplarý

- Açýlmýþ göz bebekleri

- Tutarsýz konuþmalar, çevreyi tanýyamama, þaþkýnlýk, agresif konuþma ya da davranýþlar, ajitasyon ve halüsinasyonlar

- Uyuklama ya da sersemlik hali

- Havale geçirme

- Bilinç kaybý

 

Sýcak Bitkinliði Ýse Þu Belirtileri Ýçerebilir

 

- Halsizlik ve bitkinlik

- Gergin ya da aðrýyan kaslar

- Bulantý ve kusma

- Solgun ve soðuk cilt

- Zayýf ve hýzlý nabýz

- Þaþkýnlýk

- Sýcak çarpmasý

- Yavaþ terleme

- Sersemlik ve denge bozukluðu

- Bayýlma

- Koyu sarý ya da turuncu idrar

- Ýshal

 

Güneþ Çarpmasýnýn Acil Tedavisi:

 

Güneþ çarpmasý bir acil vakasýdýr. 

Eðer bir kiþinin güneþ çarpmasýna uðradýðýný düþünüyorsanýz:

 

1-Soðuk Duþ Yaptýrýn.Eðer bu mümkün deðilse vücudunu ýslak bir çarþafla ya da havluyla sarýn, kol ve bacaklarýný buz parçalarýyla ovun. 2-Yeterli su yoksa baþ ve boyun bölgesini soðutmak öncelikli tercih olmalýdýr.3- Buz varsa buz parçalarýný koltuk altlarýna ve kasýklara yerleþtirin. 4- Hava akýþýný ve buharlaþmayý artýrmak için hastayý bir gazete ya da vantilatör yardýmýyla serinletin. 5- Duþtan sonra hastayý soðuk bir yere alýn. 6- Kan dolaþýmýný baþa doðru yönlendirmek için ayaklarýný yükseltin. 7- Soðuk kanýn beyne ve vücut merkezine dönmesini saðlamak için kol ve bacaklara masaj yapýn.8- Hastanýn bilinci yerindeyse yudum yudum su içirin. 9- En önemlisi bir ambulans çaðýrýn ya da onu acilen hastaneye götürün.

---

•